Πριν μερικές μέρες, στην αποφράδα επέτειο της «εθνοσωτηρίου επαναστάσεως», είχαμε αναφέρει πως η αντίσταση κατά της χούντας ήταν περιορισμένη, μάλλον… πλατωνική κατά το Βασίλη Ραφαηλίδη, από τη συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας τουλάχιστο. Φωτεινές εξαιρέσεις, ο Σπύρος Μουστακλής και ο Αλέκος Παναγούλης. Συμπτωματικά, τιμούμε τη μνήμη τους με διαφορά μόλις τριών ημερών.
Ο ταγματάρχης Μουστακλής πέθανε παράλυτος στις 28 Απρίλη 1986, μετά από φριχτά βασανιστήρια που υπέστη κατά τις 47 ημέρες που κρατήθηκε στα κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, για τη συμμετοχή του στο αποτυχημένο Κίνημα του Ναυτικού (Μάης 1973) για την ανατροπή της χούντας. Μέχρι να πεθάνει κατέθετε κάθε χρόνο στεφάνι στην επέτειο του Πολυτεχνείου.
Ο Παναγούλης έγινε παγκόσμια γνωστός ως παρολίγον τυραννοκτόνος, με την απόπειρα δολοφονίας κατά του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου στις 13 Αυγούστου 1968. Η απόπειρα απέτυχε για λίγα δευτερόλεπτα, όσο χρειαζόταν για να πυροδοτηθεί ο εκρηκτικός μηχανισμός που είχε τοποθετήσει κάτω από γέφυρα στο δρόμο για την κατοικία του δικτάτορα στο Λαγονήσι. Ο Παναγούλης συλλαμβάνεται, βασανίζεται, αποδρά, συλλαμβάνεται και βασανίζεται εκ νέου. Καταδικάζεται σε θάνατο αλλά η καταδίκη δεν εκτελείται μετά από κινητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης. Μετά τη μεταπολίτευση εκλέγεται βουλευτής με την Ένωση Κέντρου. Σκοτώνεται σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα κάτω από περίεργες συνθήκες την Πρωτομαγιά του 1976, ενώ είναι έτοιμος να δώσει στη δημοσιότητα ενοχοποιητικά στοιχεία για πολιτικούς που συνεργάστηκαν με τη χούντα.
Ο Παναγούλης έχει τιμηθεί αρκετά για την αγωνιστική δράση του, από την ιστορία και στη συνείδηση του κόσμου. Πολλά βιβλία, άρθρα και εκπομπές έχουν αφιερωθεί σε αυτόν και τον έχουν καταξιώσει σε διεθνές σύμβολο του αγώνα κατά της τυραννίας. Ο Μουστακλής αντίθετα είναι ελάχιστα γνωστός. Παρακάτω παραθέτουμε σχετικό άρθρο του Αντρέα Μπούσιου που δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 16 Νοέμβρη 2003, και απόσπασμα από την εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου¨ του Χρίστου Βασιλόπουλου.
– Σπύρο, κάνε ένα τσιγάρο και μετά ξεκινάμε…
Ο Σπύρος… «μιλούσε» με τις εκφράσεις του. Ο Σπύρος μπορούσε να κινηθεί. Η αρχική διάγνωση ήταν αφασία κινητικού τύπου, με μπλοκαρισμένο το κέντρο της κίνησης και της ομιλίας, εξαιτίας του εγκεφαλικού που προκλήθηκε από βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα.
Το τσιγάρο γλιστράει από το χέρι του που τρέμει και κυλάει στο πάτωμα… Το πρόσωπο του Σπύρου αρχίζει να «μιλάει»…
Το μάτι του φυσιοθεραπευτή «κλέβει» τις εκφράσεις του Σπύρου, αλλά συνεχίζει να κάνει τη δουλειά του.
Απέναντι, η δεκάχρονη Ολγίτσα συνεχίζει τον δικό της Γολγοθά στο φυσιοθεραπευτήριο του ΚΑΤ.
Ο Σπύρος δεν μπορεί να πιάσει το τσιγάρο. Νευριάζει. Εξοργίζεται. Αρχίζει να βγάζει άναρθρες κραυγές.
– Σπύρο, πιάσ’ το μόνος σου, του απαντά κοφτά ο φυσιοθεραπευτής.
Ο Σπύρος έχει ήδη κοκκινίσει. Τα κατεστραμμένα νευρικά κύτταρα δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις εντολές του εγκεφάλου.
– Τι περιμένεις, Σπύρο; ΠΙΑΣ’ ΤΟ ΜΟΝΟΣ ΣΟΥ… Κοίτα την Ολγα τι κάνει, φωνάζει σχεδόν ουρλιάζοντας πια ο φυσιοθεραπευτής…
Ο Σπύρος αντιδρά. Το κοκκινισμένο πρόσωπό του… «ουρλιάζει»… Το ιατρείο του ΚΑΤ γεμίζει από τις φωνές του φυσιοθεραπευτή και τις άναρθρες κραυγές του Σπύρου.
Η Ολγα έχει σταματήσει τη φυσιοθεραπεία και κοιτά.
Το πρόσωπο του Σπύρου συνεχίζει να… «ουρλιάζει». Το σώμα του αρχίζει να σηκώνεται από την καρέκλα από ένα περίεργο ηλεκτρικό ρεύμα θέλησης που ξυπνά μέσα του.
Το στόμα του Σπύρου θυμάται και…
– ΓΑΜΩ… ΓΑΜΩ…
Ο φυσιοθεραπευτής σταματάει να μιλάει και τα μάτια του ρουφάνε ευχαρίστηση από τις νευρικές κινήσεις του Σπύρου που έχει σηκωθεί και έχει πιάσει το τσιγάρο.
Ο Σπύρος κάθεται μόνος του. Ανάβει με δυσκολία το τσιγάρο. Ο «κόκκινος» Σπύρος πάλλεται από οργισμένη χαρά. Κι όλα αυτά γιατί ήταν… «κόκκινος».
«Ηταν το χειρότερο περιστατικό που είχε έρθει μέχρι τότε, αλλά και από τότε και μετά…» θυμάται η Ντία Τσερμπίνη, φυσιοθεραπεύτρια στο ΚΑΤ. «Ηταν ένα μαύρο σώμα με πληγές παντού. Ηταν φρικτό».
Υστερα από πέντε μήνες ο Σπύρος Μουστακλής άρχισε να σηκώνεται, με τη βοήθεια της Χριστίνας, της γυναίκας του, και των νοσοκόμων του ΚΑΤ, μόνο με βοηθητικά μηχανήματα.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη φορά που σηκώθηκε. Είχε βουίξει όλος ο έκτος όροφος: – Ο Σπύρος σηκώθηκε! Ο Σπύρος σηκώθηκε! Από στόμα σε στόμα. Είχαμε ανατριχιάσει από χαρά όλοι» μας λέει η κυρία Τσερμπίνη, που στάθηκε από την πρώτη μέρα δίπλα του, όχι μόνο από επαγγελματική ευσυνειδησία.
Καθημερινή συντροφιά του μετά τη μεταπολίτευση, ο Αλέκος Παναγούλης, ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, ο Γιάννης Αλευράς. Αυτοί που ήξεραν και βίωσαν και το πριν και το μετά.
Εζησε δυόμισι χρόνια στο δωμάτιο 609 και κατάφερε να βγει από το νοσοκομείο, γιατί ήταν ήρωας όχι μόνο πριν… αλλά και μετά.
Από το Μάιο του 1973 έως τις 28 Απριλίου του 1986 που πέθανε δεν μίλησε ποτέ όπως όλοι οι άνθρωποι. Οι μόνες λέξεις που έβγαιναν από το στόμα του ήταν οι βρισιές που έλεγε στους βασανιστές του τις ώρες της φρίκης. Ηταν οι μόνες που έμειναν χαραγμένες στον εγκέφαλό του. Οι άλλες σβήστηκαν από τα χτυπήματα.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα ανώνυμα τηλεφωνήματα που γίνονταν καθημερινά στο γραφείο μου και με ρωτούσαν: Μίλησε;» μας λέει η κυρία Τσερμπίνη.
Ο Σπύρος Μουστακλής δεν μίλησε, όπως περίμεναν… αυτοί που έκαναν τα ανώνυμα τηλεφωνήματα. Μίλησε όμως με τον δικό του τρόπο… Μιλούσε τα υπόλοιπα 13 χρόνια που έζησε με το… πρόσωπό του.
Με την ύπαρξή του…
Αχ, βρε Σ.Τσαλ!
R e s pe c t!
μπράβο Τσαλ.
Σ’ ευχαριστούμε τσαλ.
και να προσέξουμε λίγο αυτό το θ ρ ά σ ο ς που τονίζει η γυναίκα τού Μουστακλή: να μην νομίζουμε δηλαδή ότι το θράσος ήταν μόνο τοτινό: πώς αλλιώς να μιλήσει κανείς για το σ η μ ε ρ ι ν ό θράσος (όχι τόσο τού Αλφαντάκη) αλλά τών » » «δημοσιογράφων» » » που τον καλούν σήμερα στα παράθυρά τους
μικρές προσθήκες, αν μού επιτρέπεις, περί μνήμης στην λαμπρή αυτή χώρα:
…ο Κώστας Γεωργάκης αυτοπυρπολήθηκε – σήμερα αμφιβάλλω αν τον ξέρει κανένας νεότερος…
…τον Σάκη Καράγιωργα για τον οποίο (επί μεταπολίτευσης) οι φοιτητές του αναρωτιόντουσαν «γιατί είναι έτσι το χέρι του»…
σέ φιλώ πολύ, να ‘σαι καλά που σ’ έχουμε και σέ διαβάζουμε
Ευχαριστώ όλες τις αγαπητές αναγνώστριες (girl power ως συνήθως κάνει θραύση) για καλά τους λόγια.
Την Χάρη επιπλέον την ευχαριστώ και για τις χρήσιμες αναφορές. Τον Γεωργάκη ομολογουμένως δεν τον ήξερα κι εγώ. Ο Καράγιωργας φυσικά είναι πολύ περισσότερο γνωστός. Να προθέσω το Σωτήρη Πέτρουλα και το Γρηγόρη Λαμπράκη, που έγιναν μάρτυρες της δημοκρατίας πριν τη χούντα των συνταγματαρχών μεν, σε παρόμοιο χουντικό κλίμα δε.
Τσαλ,
Καλημέρα, καλό μήνα !
Έλειψα και δεν την πήρα καθόλου είδηση αυτή
σου την ανάρτηση..
Γειά στο πληκτρολόγιό σου !
Και δεν πειράζει, ας έχει αναγνωσιμότητα το blog,
κι ας είναι κι από γυναίκες 🙂
@enfant
Πότε έλειψες; Δεν το πήρα χαμπάρι !:)
Ας είναι και από γυναίκες έ; Με θύμισες παλιά που ρωτούσαν αν γεννήθηκε παιδί ή… κορίτσι.
R E S P E C T
τέλειο Τσαλ.
υ.γ. 1. ακόμα συγκινούμαι στο άκουσμα του ονόματος του Μουστακλή!
υ.γ. 2. πότε προλαβαίνεις βρε μπαγάσα;
@μπαλόνι
Έλεος με τόσο σεβασμό, ούτε… παπάς να ήμουν!
ΥΓ1: Δεν είσαι η μόνη
ΥΓ2: Προφανώς παραμελώντας άλλα πράγματα… αφού ο χρόνος για όλους είναι ίδιος!
Καλά τότε, θεώρησε πως το R E S P E C T πάει μόνο στον Μουστακλή! Σήμερα πάντως, μιας και ξέμεινα εντός, σκεφτόμουν να κάνω άλλα δύο ποστ, αλλά τελικά λέω να αφήσω τον Ρίτσο να στέκει στην κορφή!
Ο Μουστακλής το αξίζει σίγουρα περισσότερο από μένα, όπως και ο Ρίτσος. Μήπως διακρίνω όμως… συμπτώματα βλογολογικής οκνηρίας τελευταία, ω μπαλόνι; Πρόσεχε μην επανέλθει… ο σταχανοβισμός και οι αναθεωρημένοι στόχοι παραγωγικότητας των περίφημων πενταετών προγραμμάτων!
Blame the spring αγαπητέ μου Τσαλ. Όλο και λιγότερα πράγματα με κρατάνε σπίτι! Και στο γραφείο, λόγω και του καλού καιρού, ξεκίνησαν οι αυτοψίες! Όλο πάνω-κάτω είμαι!
Θα επανέλθω όμως! Κυρίως γιατί το γραφείο θα με κρατήσει φυλακισμένη εντός, για αρκετό καιρό ακόμα! Ένα ευχάριστο διάλειμμα είναι όλο αυτό. Τα κεφάλια μέσα από αύριο-μεθαύριο πάλι!
Ουφ!!!!!!!!!
Που τον βλέπεις τον καλό ανοιξιάτικο καιρό ωρέ μπαλόνι; Μήπως ήσουν εχτός Ελλάδος τις τελευταίες ημέρες; Εγώ είμαι μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας με την υγρασία και τις αλλεργίες της εποχής. Περιμένω πως και πως το βλογημένο αφρικανικό καύσωνα για να αποχτήσουμε και πάλι λίγο εξωτισμό 🙂
μολις τελειωσε η ανανεομενη εκπομπη » η μηχανη του χρονου» στη νετ με θεμα το κινημα του ναυτικου…η εκπομπη εκλεισε με τον Παττακο να δηλωνει μετα απο ερωτηση του δημοσιογραφου για τα βασανιστηρια προς τον Μουστακλη για πρωτη δημοσια φορα » καλα να παθει…»
βασικα εχω μεινει με ανοιχτο το στομα.μετα απο τοσα χρονια και το καθικι να βγει με υπεροψια και να πει αυτη την ατακα…
του ευχομαι ναβρει την χειροτερη τιμωρια..
@Νίκο καλώς όρισες από δώθε
Αν δεν αποκάλεσε ο δημοσιογράφος τον Παττακό «κ. πρόεδρο» θεωρώ ότι η εκπομπή κράτησε… αποστάσεις. Μετά τη «Μεγάλη Αλλαγή» και το λιβάνισμα του Καραμανλή ταιριάζει και λίγη χούντα. Τι τιμωρία να βρει πια τον Παττακό σε τέτοια ηλικία, τους απότοκους και επίδοξους μιμητές θα πρεπε να φοβόμαστε περισσότερο.
όλη η ευθύνη στους «δημοσιο»-«γράφους» που βγάζουν και τούς ίδιους και τούς οπαδούς τους (όρα Λάος) κάθε τόσο στα παράθυρά τους –
@χάρη
Ο δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος να παρουσιάζει και την «άλλη άποψη». Δεν είμαι κατά να εμφανίζεται ακόμα και ο Παττακός, όχι για πει τις απόψεις του αλλά για να τον γνωρίσουν, έστω ηπέργηρο πλέον, και οι νεότερες γενιές που δεν τον έζησαν. Να σκεφτούν πως ήταν δυνατό αυτός ο άνθρωπος να διοικεί την Ελλάδα. Σε κάθε περίπτωση βέβαια τέτοια υποκείμενα δεν πρέπει να αποχτούν και κύρος από τον τρόπο που παρουσιάζονται από τους δημοσιογράφους. Δεν είδα την εκπομπή και δεν ξέρω πως τον αντιμετώπισε ο δημοσιογράφος. Οι περισσότεροι πάντως, ιδιαίτερα οι νεότεροι, νιώθουν την αναγκη να μη δυσαρεστήσοουν τους προσκεκλημένους τους σε αντάλλαγμα για την αποδοχή της πρόσκλησης.
Μα κανονικά, έπρεπε να είχαν εκτελεσθεί το 1975 τα ανθρωπόμορφα εκείνα τέρατα της χούντας. Όχι μόνον οι Παπαδόπουλος, Πατακός, Μακαρέζος, αλλά καμιά 30αριά απο κείνους, μαζί και οι τότε αξιωματικοί βασανιστές της ΕΣΑ. Μόνο η εκτέλεση τους άρμοζε, και το λέω αυτό εγώ που δεν υπήρξα ποτέ μου αριστερή.
απο Θεσσαλονίκη
@Νάνσυ
Σε καλωσορίζουμε στο ιστολόγιο καταρχήν.
Σεβαστή η άποψή σου αλλά διαφωνώ. Οι θανατικές καταδίκες για το έγκλημα της εσχάτης προδοσίας είναι δικαιολογημένες μόνο εν καιρώ πολέμου ή πολιτικής αναταραχής (επαναστατική δικαιοσύνη). Εφόσον το 1975 είχε αποκατασταθεί η δημοκρατία θεωρώ ότι ορθώς φάνηκε μεγαλόψυχη, ακόμα και απέναντι στους πρωτεργάτες και αρχιβασανιστές της χούντας. Τα ισόβια δεσμά ήταν αρκετή και δίκαιη τιμωρία.
Δε συμφωνώ επίσης με περισσότερο «προοδευτικές» απόψεις περί αμνήστευσης τέτοιων εγκλημάτων, όπως στις περιπτώσεις Ιωαννίδη και Θεοφιλογιαννάκου (νομίζω είναι οι τελευταίοι εναπομείναντες στον Κορυδαλλό από τους απριλιανούς), Βιντέλα στην Αργεντινή κλπ. Οι εγκληματήσαντες κατά της δημοκρατίας και του λαού είναι οι μόνοι που δεν αξίζουν την επιήκεια.
Στο τελευταιο βιβλιο του Μ. Δρουσιωτη αποκαλυπτονται πολλα αγνωστα πραγματα για την εποχη εκεινη…
@Rodia
Μάλλον αναφέρεσαι σε αυτό το βιβλίο… θα το έχουμε υπόψη λοιπόν.
Ναι, ακουσα/ειδα τη χτεσινη εκπομπη «Εξιστορειν» με συνεντευξη του, οπου αναφερεται και στον Μουστακλη. Μπορει να ανεβασω αποσπασμα -αν δε βαρεθω!
Ενδιαφέρον… Αν ανεβάσεις κάτι σχετικό σίγουρα θα επωφεληθούμε 🙂
Αντε, χαλαλι σου!
http://rodiat7.blogspot.com/2010/05/blog-post.html
Η αποκαλυψη παντως οτι ο Μουστακλης ηταν με τη χουντα του Ιωαννιδη δεν ειναι και τοσο τιμητικη…
@Ροδιά
Χαλάλι σε όλους τους αναγνώστες!
Το απόσπασμα πάντως που παρέθεσες δε λέει ακριβώς ότι ο Μουστακλής συνεργάστηκε με τον Ιωαννίδη, αλλά ότι συνελλήφθη μαζί με συνεργάτες του Ιωαννίδη. Διευκρινίζει το βιβλίο ότι υπήρξε όντως συνεργασία του Μουστακλή με τους ιωαννιδικούς; Αν ισχύει κάτι τέτοιο φαντάζομαι πως η συνεργασία θα ήταν συγκυριακή, με παρόμοιο τρόπο όπως η απόπειρα του Παναγούλη «διευκολύνθηκε» από ανθρώπους του Ιωαννίδη. Επειδή δύο άνθρωποι μπορεί να συμβεί να έχουν τον ίδιο εχθρό αυτό δεν τους κάνει υποχρεωτικά φίλους.
Βιαστηκα να βγαλω συμπερασμα. Μαλλον θα πρεπει να περιμενουμε λιγακι.. Οπως αναφερει λιγο παραπανω, ξεκινωντας την εξιστορηση της «προσπαθειας Ιωαννιδη» λεει οτι «δεν είναι στο βιβλίο αυτά, είναι μεταγενέστερη έρευνα»…
Σίγουρα αυτά τα γεγονότα χρειάζονται μεγάλη διερεύνηση και μελέτη, και να ανοίξει επιτέλους και ο διαβόητος φάκελος της Κύπρου!
σίγουρα
o moustaklis htan o nonos ths mamas mou kai kollhtos filos to pappou mou. xero pragmata pou kanenas den xerei kai den exoun dimosiopoihthei. an matho kati arketa xrisimo tha to anevaso
Ενδιαφέρον αυτό. Ευχαριστώ για τη συμμετοχή. Καλύτερη γνώση και επίγνωση της νεότερης ιστορίας μας είναι αναγκαία.
[…] Από: https://kelaidismata.wordpress.com/2009/04/29/%CF%83 […]
[…] https://kelaidismata.wordpress.com/ […]
ειμαστε λαος …ο οποιος ξεχνα πολυ γρηγορα…ποιον Μουστακλη να θυμηθουν ?και ποιοι οι Νεοελληνες ,που μολις ανακεφαλαιποιηθουν οι τραπεζες και αρχισουν τα δανεια παλι θα ερθει η ανθηση γκουχ γκουχ με πιασε βηχας..βρε δεν πηδ…λεω γω
Ευχαριστούμε όλους για την επισκεψιμότητα και τα θετικά σχόλια για την ανάρτηση, 4 χρόνια μετά και ενώ το μπλογκ είναι ουσιαστικά ανενεργό εδώ και ένα χρόνο σχεδον. Προφανώς είναι από τις λίγες αναφορές στο διαδίκτυο στο Μουστακλή. Το εκλαμβάνουμε ως – όψιμο έστω – φόρο τιμής στον εξέχοντα αυτό αντιστασιακό. Από τους λίγους που τα σκοτεινά εκείνα χρόνια δεν περιορίστηκαν σε… πλατωνική αντίσταση.
[…] kelaidismata […]